De eucharistie zou in het plan van Martien (zie INLEIDING) het centrale punt van de Catharina tentoonstelling zijn: de tafel, of het altaar, waar de gemeenschap samenkomt.

In de hoop die ons samenbrengt

Geloven we ons eigen gelijk

Breken we de eigenheid open

Om te kunnen delen

Deelnemen in de Ander.

Eucharistie

Breken en delen

Liefde.

---

Ik ben de deur. Als iemand door Mij binnengaat, zal hij worden gered; hij zal in- en uitgaan en weide vinden. De dief komt alleen maar om te stelen, te slachten en te vernietigen; Ik ben gekomen, opdat zij leven zouden bezitten en wel in overvloed. (Johannes 10: 9-10)

De eucharistie als deur (Martien gebruikte de term ‘centrale poort’) tot de schaapskooi, tot de gemeenschap van mensen en God. Een teken dat je werkelijk je leeftocht wilt breken en delen in navolging van de messias.

GEKOOIDE SCHAPEN

Een kooi vol schapen. Wat een beeld. Wat kunnen we daarmee? We zien onszelf niet graag als een van de velen die zich willoos laat leiden door een goede herder of die bang moet zijn voor de dief. Dat zijn wij niet. Wij zijn unieke individuen met elk onze eigen mogelijkheden en onmogelijkheden. Wij hebben ons na de donkere Middeleeuwen van de machteloosheid bevrijdt. Wij hebben het heft in handen genomen en nemen onze verantwoordelijkheid. In een democratie zijn we schaap en herder tegelijk.

INDIVIDU

De mens is als individu de hele schaapskooi en is daarmee tegelijk deur en dief. Als het goed is zul je grazige weiden vinden, het werkelijke leven dicht bij jouw interne herder. Als het fout is (door toedoen van de dief en de rover) zul je in angst en depressie wegkwijnen. Dan bestaat het leven uit lijden en onrecht dat we moeten ondergaan zonder zelf klappen uit te delen. Ja, als je er zo naar kijkt, dan komen de gevoelige vragen naar boven. Want waar komen die herder en die dief vandaan? Mensen worden tot die ze zijn in relatie tot anderen.

GEMEENSCHAP

En dan komt de schaapskooi in een ander licht te staan. Het gaat dan om onze familie, onze gemeente, onze provincie, ons land, onze wereldgemeenschap, kortom al onze relaties tot de anderen om ons heen. Dit is waarschijnlijk het kader waarin het verhaal van de goede herder geschreven is. Je ziet hier het probleem van de leider. Je hebt leiders die als een dief uit zijn op eigen gewin en hun macht misbruiken ten koste van anderen. Maar ook leiders die als een dienende herder zijn en zichzelf breken en delen.

INDIVIDU IN DE GEMEENSCHAP

Zo heeft de schaapskooi een individueel en een gemeenschappelijk aspect. Je kunt het zien als een structuur (een van de velen) die wij opbouwen om te zorgen dat we kunnen samenleven. We bouwen muren om ons heen met wetten en regels. In het ideale geval begrenzen die ons in de mate dat we het belang van anderen niet schaden. Dan geeft de schaapskooi de grens aan waarbinnen je je beweegt, maar is het ook een deur waardoor we allen tot ontplooiing kunnen komen. We hebben dit ideaal nog niet gevonden en er zijn nog altijd dieven die de structuur zelf tot ideaal verheffen en daarmee anderen van hun mogelijkheden beroven. Zelfs de huidige paus lijkt op een dief als hij het celibaat en de uitsluiting van vrouwen uit het priesterambt toch weer bevestigt. Martien zou teleurgesteld zijn. Hij heeft zich zo tegen die ketenen verzet. En even was er hoop. Toch weten we allemaal uit ervaring dat de verleiding groot is om een structuur waar je je vertrouwen op baseert (en waar je de voordelen van geniet) te behouden desnoods ten koste van anderen.

OORDELEN

Maar je kunt ook klokkenluider worden, dan stel je misstanden aan de kaak en krijg je de mensen die de structuur willen redden tegenover je. Jij bent dan degene die opkomt voor gerechtigheid, maar misschien zijn zij toch ook met recht bang voor verandering. Wat is nu eerlijk? Zit het in ‘iedereen evenveel’? Zit het in ‘iedereen evenveel als hij nodig heeft’? Of is het ‘iedereen evenveel als hij verdient’? Of tegenwoordig misschien wel ‘iedereen dat deel van het geheel dat hem toekomt’? En wie bepaalt dat? Wie kan dat beoordelen?

GELOVEN IN LIEFDE

Je wordt aan tafel gevraagd voor de eucharistie. Kijk naar je buurvrouw, je buurman en zie hen als wie ze werkelijk zijn (want dat is liefde); kijk naar jezelf en accepteer dat je bent die je bent en alleen maar kan wat je kunt en weet wat je weet (want ook dat is liefde) en dan komt het moeilijkste; zie je relatie met anderen onder ogen en zie waar je hen raakt en kwetst, waar je moet veranderen. Ga op zoek naar het goddelijke niet alleen in jezelf, maar juist in hen. Niet door te zoeken naar je eigen gelijk, maar door open te staan voor de plekken waar jij hen onrecht aandoet, waar jij hen pijn doet, waar jij hen het doen en weten belemmert (want dat is de liefde die Jezus ons heeft voorgedaan).

GEWOON DOEN

Laat ons aan tafel gaan, hier en nu in onze eigen gemeenschap, in onze familie, in ons werk… En laat ons ervaren dat het maar gewoon een maaltijd is. We hoeven niet direct het Rijk Gods te bouwen. We hoeven niet perfect te zijn, maar we doen wat we kunnen… in liefde.